Nazwy własne – co może nimi być?

Nazwy własne to indywidualne nazwy, które określają konkretny obiekt, jednostkę. Może to być miejsce, rzecz, organizacja lub instytucja. Ze względu na indywidualny, wyróżniający charakter, piszemy je wielką literą.

Można wyróżnić dwie grupy nazw własnych:

• antroponimy
• toponimy

Antroponimy to nazwy osobowe, określające ludzi, postaci literackie, a więc np. imiona, pseudonimy itp. Natomiast toponimy odnoszą się do miejsc, a więc np. nazwy geograficzne, miejsca, obiekty itp. 

Nazwy własne a nazwy pospolite

Nazwy własne różnią się od pospolitych określaną jednostką. Te drugie to nazwy ogólne. Nie opisują konkretnych jednostek, lecz grupy. Odnoszą się do wielu rzeczy. Spójrzmy na przykład – pies. Pies jest określeniem opisującym bardzo liczną grupę. Dla właścicieli tego zwierzęcia jest ono wyjątkowe. Posiadają go, a więc wołają imieniem, które już jest nazwą własną, ponieważ ten konkretny pies ma tak na imię i wyróżnia go to wśród innych psów. Nazwy pospolite są pisane z małej litery. Weźmy na przykład bohatera bajki – słonia Babara. Nazwę słoń piszemy małą literą, ponieważ jest nazwą pospolitą – grupą zwierząt. Natomiast Babar piszemy wielką literą, ponieważ jest to imię konkretnego zwierzęcia.

Większość nazw własnych jest nieprzekładalna, co można zauważyć na przykładzie nazw filmów. Wszystkie kwestie tłumaczone są na język polski, natomiast imiona bohaterów, nazwy miast pozostają niezmienione. Na przykład Interstellar, Riverdale. Z kolei nazwy pospolite są w większości języków przekładalne. Przykładem jest słowo pies, w ang. – dog.

Wieloczłonowe nazwy

Wieloczłonowe nazwy mogą przysporzyć nam wiele problemów z pisownią. Istnieją bowiem zasady, do których należy się stosować, aby nie popełnić błędu.

Wielką literą piszemy wielowyrazowe nazwy geograficzne i miejscowe. Na przykład:

• Wielki Kaukaz, Nowa Zelandia, Wielki Staw, Morskie Oko, Jelenia Góra, Gorzów Wielkopolski.

Jeżeli nazwa własna składa się z dwóch członów i drugim z nich jest nieodmieniający się rzeczownik w mianowniku to człon pierwszy, czyli wyraz pospolity zapiszemy małą literą. Natomiast pierwszy człon wielka literą. Na przykład:

• pustynia Gobi, wyspa Uznam, morze Marmara, półwysep Hel.

Jeżeli nazwa własna składa się z dwóch członów i drugi z nich jest rzeczownikiem w dopełniaczu lub przymiotnikiem w mianowniku, oba człony napiszemy wielką literą. Na przykład:

• Hala Gąsienicowa, Puszcza Niepołomicka, Kanał Panamski, Wyżyna Tybetańska, Cieśnina Magellana, Cieśnina Gibraltarska.

Jeżeli w skład nazwy geograficznej, nazwy państwa, jednostki terytorialnej lub administracyjnej wchodzą przymiotniki tj. wschodni, zachodni, północny, południowy to piszemy je wielką literą. Na przykład:

• Morze Północne, Republika Południowej Afryki, Cypr Północny, Wyspa Południowa, Tatry Zachodnie.

Natomiast przyimki występujące w nazwie piszemy małą literą. Na przykład Gródek nad Dunajcem.

Zobacz jeszcze: Nie z częściami mowy – wszystkie zasady

Pisownia nazw własnych jest jedną z kluczowych kwestii poprawnego pisania. Mamy nadzieję, że artykuł okazał się dla Was przydatny.