Na co wymienia się rz – z przykładami

Występująca w języku polskim spółgłoska ż, oznaczana jest w piśmie dwojako: literą ż lub połączeniem dwóch liter jako – rz. Chcąc poprawnie stosować oba z nich, trzeba znać podstawowe zasady ich użycia. W przeciwieństwie do ż, występuje tylko jedna reguła wymiany rz, lecz istnieją również wyjątki. Więc, jeżeli wciąż zastanawiasz się na co wymienia się rz, zapraszamy do przeczytania artykułu!

Zobacz jeszcze: Kiedy stawiamy przecinek – reguły

Zacznijmy od tego czym jest spółgłoska. Jest to głoska, której artykulacja polega na zwarciu lub zbliżeniu narządów mowy. Jest ich znacznie więcej niż samogłosek. Wyróżniamy takie spółgłoski: b, c, ć, cz, d, dz, dź, dż, f, g, ch (zapisywane również jako h), j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, s, ś, sz, t, w, z, ź, ż (zapisywane również jako rz).

Liter, na które wymienia się ż jest całkiem sporo. Wliczamy do tego g, z, s, dz, h, ź. W przypadku rz sytuacja jest całkowicie odwrotna. Jedyną literą, na którą możemy wymienić spółgłoskę rz jest r lub w niewielu przypadkach rr.

Pierwsza i jedyna zasada wymiany rz brzmi: Rz wymienia się na „r” w innych formach tego samego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych. Ponadto, w nielicznych przypadkach występuje wymiana głoskowa z rz na rr.

Na co wymienia się rz – przykłady wymiany rz na r lub rr

rz na r w innych formach tego samego wyrazu:

• komputerze – komputer, klawiaturze – klawiatura, orzeł – orły, chorzy – chory, dworzec – dworca, pierzemy – piorę, karzeł – karły, w futrze – futro, na dworze – dwór, mędrzec – mędrca, w dziurze- dziura, szerzej – szeroko, bierze – brać, karze – karać, o charakterze – charakter, otworzyć – otwierać, którzy – który, zabierze – zabrać, trzy – troje

wymiana rz na r w wyrazach pokrewnych:

• tworzyć – twórca, marzec – marcowy, marynarz – marynarski, parzysty – para, wierzyć – wiara, rowerzysta – rower, narciarz – narciarski, dobrze – dobry, dobro, mądrze – mądry, morze – morski, rycerz – rycerstwo, przysporzyć – sporo, kucharz – kucharska, żarzyć – żar, skórzany – skóra, górzysty – góra, chmurzyć się – chmura, mierzyć – miara, wzgórze – góra, maturzysta – matura, gorzki – gorycz, jarzyna – jary, narciarz – narty, starzec – starość, zaiskrzyć – iskra, szczerze – szczerość, obdarzyć – dar, pasterz – pasterski

rz na rr:

• W Canberze – Canberra, o mirze – mirra, o sierze – sierra

Przykłady wyrazów, w których nie następuje zamiana rz na r

kurz, orzech, ołtarz, narzędzie, porządek, barbarzyńca, warzywa, wierzch, narzekać, wierzchołek, rzodkiewka, rzemień, jarzębina, narząd, porządek, rzęsa, burzyć, korzeń, jarzyny, rzecz, uderzyć, wydarzenie, urzędnik, wierzba, rzuca, burza, burzyć 

Połączenie liter rz występuje w wielu wyrazach, w których dziś już wymiana na r nie jest przez Nas używana. Przede wszystkim zestawienie z innymi językami słowiańskimi wskazuje na pochodzenie rz z pierwotnego r. Przykładami takich słów są : jarzębina – riabina, rzadki – riedkij, rząd – riad, rzeka – rieka, rzepa – riepa, orzech – oriech.

Teraz znasz już wszystkie przypadki odmian rz na r! Mamy nadzieję, że artykuł okazał się dla Ciebie pomocny!

Zobacz jeszcze: Kiedy piszemy ó – zasady pisowni